Bài học lớn nhất của 2022 chỉ có 1 chữ: Overconfident.
(1) Doanh nghiệp (2) Chuyên gia (3) Chính phủ (4) Người học CFA
Tất cả đều có nhiều trái đắng bởi sự quá tự tin của mình.
(1) Novaland đồng loạt thành lập hàng loạt công ty con ở các mảng kinh doanh: bán lẻ, hàng tiêu dùng, nhà hàng-khách sạn, đào tạo. Thậm chí đến tháng 8 còn dang tay đỡ chiếc máy bay bị cháy động cơ là Bamboo Airways.
Mọi thứ diễn ra ngay trong thời điểm các nước bắt đầu siết chặt tiền tệ, thị trường tài chính rung lắc dữ dội.
Các ngành kinh doanh mới có bản chất là capital intensive (chiếm dụng vốn) khủng khiếp. Và đều là đại dương đỏ với những đối thủ sừng sỏ.
Nói một cách ví von thì bung ra đa ngành vào 2022 giống như chiếc xe đã chạy đến 100 km/h nhưng tài xế vẫn nghĩ là còn nhiều dư địa để tăng tốc.
Có thể chỉ là sai thời điểm, nếu không phải trúng năm 2022 thì sao ?
Ai mà biết được, nhưng:
Cách đây mấy năm, Vingroup cũng đã thừa thắng ở mảng BĐS rồi lấn qua ngành bán lẻ (Vinmart), điện tử (Vinsmart), nông nghiệp (VinEco), xe (Vinfast). Kết quả thì…
Xa hơn nữa, trước Vingroup 10 năm, Hoàng Anh Gia Lai cũng với túi tiền khổng lồ từ BĐS đi qua trồng cao su, khai thác mỏ, thủy điện, rồi cứ mỗi năm lại nuôi con này, trồng cây kia. Kết quả thì…
(2) Chuyên gia
Bữa tiệc chứng khoán quá thịnh soạn trong suốt 2 năm đã tạo điều kiện cho mọi người ai cũng có phần. Các sai lầm nhanh chóng được khỏa lấp. Các dự báo liên tục được update theo hướng lạc quan hơn.
Có một câu châm ngôn trên thị trường tài chính các nước phát triển “Don’t confuse brains with a bull market.” Nó kinh điển đến nỗi được ghi lại vào sách CFA dạy cho những ai muốn trở thành chuyên gia phân tích tài chính tương lai (topic Equity, module “Behavioral Biases”).
Đáng tiếc là trong thực tế, các chuyên gia cũng nhiều lúc không thuộc bài, cũng bị cuốn vào cái bẫy quá tự tin.
Suốt nửa đầu năm 2022, khắp các diễn đàn, talkshow, biết bao công ty chứng khoán, quỹ đầu tư tên tuổi liên tục khẳng định giá cổ phiếu đang rẻ, thậm chí rất rẻ. Thậm chí khi mà chiến tranh Nga-Ukraine đã nổ ra, các nước tăng lãi suất…các chuyên gia cũng chỉ điều chỉnh dự báo lại một xíu, từ index 1800 xuống 1600, rồi 1400… Có vẻ như lúc nào cũng là thời điểm mua tốt, miễn là nhà đầu tư dài hạn ?
Họ có vẻ không để ý một thực tế là 2 năm thị trường chứng khoán thăng hoa cũng là 2 năm tăng trưởng GDP thấp nhất lịch sử. "Value can be delayed, but cannot be denied !"
(3) Chính phủ
Ấn tượng mạnh của 2022 là hàng loạt tên tuổi trong giới kinh doanh tài chính bị truy tố. Thanh lọc cái xấu là điều tốt phải làm, hiển nhiên rồi. Và bạn có để ý không, người ta chỉ bất ngờ vì những cái tên đó bị xử lý, chứ không bất ngờ vì bản thân những cái tên.
Chứng tỏ cái xấu, cái sai đã tồn tại một thời gian khá lâu trước đó.
Đơn cử như chuyện trái phiếu. Một số ngân hàng bỗng dưng trở thành kênh phân phối trái phiếu. Đừng quên ngân hàng là loại doanh nghiệp chịu sự giám sát chặt chẽ như thế nào. Phải chăng, ở đâu đó cơ quan quản lý nhìn thấy và từng nghĩ “Có gì đâu mà to tát !”.
Overconfident.
Nếu không có sự tham gia của ngân hàng và một số công ty chứng khoán đóng vai trò market maker, thị trường trái phiếu đã chỉ gói gọn trong giới đầu tư chuyên nghiệp, có tiền và kiến thức đủ để “có sức chơi, có sức chịu”. Lấy đâu ra cảnh nhiều cụ già đang mòn mỏi nhận lại tiền như bây giờ ?
(4) Người học CFA
Bạn có biết vì sao tỷ lệ thi đậu CFA trên toàn cầu chỉ dưới 50% không ? Khối lượng kiến thức đồ sộ chỉ là một nửa nguyên nhân.
Nửa còn lại là gì ? Chẳng biết từ bao giờ, nhiều người đồn nhau “level 1 chẳng có gì khó, chỉ tương đương kiến thức đại học”. Các trung tâm dạy CFA thì truyền cảm hứng kiểu “tôi đã hoàn thành 3 level trong 18 tháng như thế nào”, tỷ lệ thi đậu 90%, cam kết đầu ra..bla bla…
Kết quả là hồi giữa năm 2022, Viện CFA tung ra quyền chọn dời ngày thi thì dân tình click chọn nhiệt tình dù giá khá chát. Dễ hiểu thôi, đa số tính học và ôn gói gọn trong 4-6 tháng nhưng gần đến ngày vẫn thấy ngổn ngang, kiến thức như tấm da beo loang lổ. Không dời thi còn tốn kém hơn.
Đừng overconfident.
Phải biết người biết ta.
CFA nếu học để lấy kiến thức thì sao cũng được.
Nhưng nếu muốn thi thì phải cày ngay từ đầu.
Phải dựa vào hoàn cảnh công việc của mình để sắp xếp khoảng thời gian học ôn phù hợp.
Và nếu đã thấy sai, phải sửa sai sớm.
Số người thi thất bại vì overconfident luôn đông hơn số người thất bại vì học dở.
CFA Together thường tổ chức workshop để giúp mọi người hiểu học CFA là học gì và cách xử lý khó khăn. Đăng ký tại đây. (có học thử)
Lớp CFA 2023 nhập học sau Tết. Chi tiết.